Πανδημία COVID-19 και Καρδιαγγειακοί ασθενείς
Στις 30 Ιανουαρίου 2020 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ανακοίνωσε την επιδημία του SARS-CoV-2 ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία σε παγκόσμιο επίπεδο. Έκτοτε, καταβάλλεται σημαντική προσπάθεια για την προστασία ιδιαίτερα των πληθυσμιακών ομάδων με αυξημένο κίνδυνο για σοβαρή νόσηση από τον ιό SARS-CoV-2. Σύμφωνα με την ιστοσελίδα των Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των Η.Π.Α. (Centers for Disease Control and Prevention – CDC), και κυρίως με βάσει τα δεδομένα που υπάρχουν από σειρές ασθενών από την Κίνα, στους αυξημένου κινδύνου ασθενείς για σοβαρή νόσηση από SARS-CoV-2 φαίνεται να περιλαμβάνονται οι ασθενείς με καρδιαγγειακή νόσο – χωρίς όμως να υπάρχουν δεδομένα ως προς την περαιτέρω διαστρωμάτωση του κινδύνου αυτού.
Εν αναμονή περαιτέρω ενδείξεων, δόκιμη θα μπορούσε να θεωρηθεί η υιοθέτηση του ορισμού των ομάδων καρδιαγγειακών ασθενών υψηλού κινδύνου για σοβαρή νόσηση από τους ιούς της γρίπης, ο οποίος, σύμφωνα με το cdc.gov, περιλαμβάνει ασθενείς με:
Α) Συγγενείς καρδιοπάθειες
Β) Συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια
Γ) Στεφανιαία νόσο – χωρίς περαιτέρω διαστρωμάτωση
Δ) Υπερτασική καρδιοπάθεια
Ε) Βαλβιδική καρδιακή νόσο
ΣΤ) Κλινικά σημαντική αρρυθμία, συμπεριλαμβανομένης της κολπικής μαρμαρυγής
Ζ) Ιστορικό Αγγειακού Εγκεφαλικού Επεισοδίου
Η βασιμότητα της προσέγγισης της διαστρωμάτωσης κινδύνου για σοβαρή νόσηση από COVID-19 με γνώμονα τις ισχύουσες οδηγίες για τη γρίπη, φαίνεται να ενισχύεται αν ληφθούν υπόψιν τα δεδομένα από την πρόσφατη δημοσίευση στο New England Journal of Medicine (NEJM) από τους Guan και συν. ως προς τα κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών που νόσησαν από COVID-19. Ειδικότερα, σύμφωνα με τη δημοσίευση στο NEJM (1.099 επιβεβαιωμένοι Κινέζοι που νόσησαν) η μέση ηλικία ήταν 47 έτη (58% άνδρες). Το 44% είχε πυρετό (ρίγος 11.5%) στην εισαγωγή (έφτασε 89% κατά τη νοσηλεία), το 68% βήχα και το 19% δύσπνοια. Ακόμη παραπονέθηκαν για πονοκέφαλο το 13.6%, κυνάγχη το 14%, ρινική συμφόρηση το 5% και διάρροια το 4%. Χρόνια νεφρική νόσο ανέφερε το 0.7% και ανοσοκαταστολή το 0.2%. Τα ποσοστά των συννοσηροτήτων ήταν διαβήτης (15%), υπέρταση (25%), στεφανιαία νόσος (1.4%), ιστορικό εγκεφαλικού (2%), καρκίνου (0.7%) και χρόνιας αναπνευστικής νόσου (1,1%). Αριθμητικά οι σοβαρές επιπλοκές ήταν: σηψαιμία (13), σύνδρομο οξείας αναπνευστική δυσχέρειας (37), οξεία νεφρική βλάβη (6), διάχυτη ενδαγγειακή πήξη (1) και ραβδομυόλυση (2). Σε άλλη αναδρομική πολυκεντρική σειρά με 191 ασθενείς (μέση ηλικία 56 έτη) που νοσηλεύτηκαν στην επαρχία Wuhan (δημοσίευση στο Lancet), οι ασθενείς που είχαν σοβαρή μόλυνση ή που απεβίωσαν από τον κορωναϊό ήταν κατά βάση μεγάλης ηλικίας (άνω των 80), ή και είχαν άλλες συννοσηρότητες όπως υπέρταση (30%), σακχαρώδη διαβήτη (19%), στεφανιαία νόσο (8%) και διαταραχές πηκτικότητας του αίματος (αυξημένα D-dimer). Η σηψαιμία με σηπτικό shock ήταν η πιο συχνή επιπλοκή και ακολουθούσε η αναπνευστική ανεπάρκεια, ARDS, καρδιακή ανεπάρκεια. Μισοί από τους ασθενείς που πέθαναν είχαν αυξημένα επίπεδα τροπονίνης.
Στην Ιταλία μέχρι τις 11 Μαρτίου είχαν καταγραφεί 12.462 επιβεβαιωμένα περιστατικά και 827 θάνατοι (θνητότητα 6.6%). Από τους ασθενείς που πέθαναν το 42,2% είχε ηλικία 80-89, το 32.4% 70 -79, το 8.4% 60-69 και το 2.8% 50-59 έτη. Ηλικία άνω των 90 ετών είχε το 14%. Το ποσοστά ανδρών γυναικών ήταν 80% και 20% αντίστοιχα και η μέση ηλικία 79.9 έναντι 83.4 έτη αντίστοιχα. Περισσότερα από τα 2/3 των ασθενών ανέφερε διαβήτη, καρδιαγγειακή νόσο, καρκίνο ή κάπνισμα. Στην Ιταλία παρατηρήθηκε χαμηλή διείσδυση του SARS-CoV-2 στις μικρές ηλικίες. Το ποσοστό των νοσούντων ηλικίας έως 9 ετών αντιπροσωπεύει το 0,5% του συνόλου. Μέχρι σήμερα 43 παιδιά (από 0 έως 9 ετών) έχουν διαγνωστεί με κορωναϊό στην Ιταλία.
Στα δεδομένα που έχουμε από αυτές τις δύο χώρες που βίωσαν/βιώνουν περισσότερο την επιδημία σημειώνουμε μερικές διαφορές. Πρώτον η μεγάλη διαφορά στην ηλικία νοσούντων και θανάτων. Όσον αφορά τις καρδιαγγειακές παθήσεις δεν φαίνεται ότι αποτελούσε σοβαρό προδιαθεσικό παράγοντα (κυρίως από τα κρούσματα στην Κίνα). Είναι γνωστό ότι οι ασθενείς με σοβαρή πνευμονία επιδεινώνουν τους ασθενείς με σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια. Ο Mohammad Madjid, MD (UTHealth, Houston, TX), που ασχολείται κατ’ εξοχήν με τη σχέση ιού γρίπης και καρδιάς, τόνισε ότι τα περιστατικά όψιμης μυοκαρδίτιδας από τον κορωναϊό θα φανούν αργότερα, οπότε πρέπει να επαγρυπνούμε. Οι ασθενείς που νοσούν και αναρρώνουν φαίνεται πως έχουν φυσιολογική καρδιακή λειτουργία. Πρόσφατα στο European Heart Journal δημοσιεύτηκε περιστατικό 37χρονου άνδρα με κεραυνοβόλο μυοκαρδίτιδα και καρδιογενές shock, που τελικά σώθηκε από την χορήγηση κορτιζόνης και ανθρώπινης ανοσοσφαιρίνης.
Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, παρατηρούμε ότι στη χώρα μας η νόσος εκδηλώνεται συμπτωματικά σε νέες ηλικίες – χωρίς διακρίσεις αλλά με πιο σοβαρά έκδηλη εικόνα στις ηλικίες 60-70 έτη. Παρατηρούμε ότι οι νοσούντες με COVID-19 δεν είναι αυτοί που αποκαλούμε ομάδες υψηλού κινδύνου λόγω καρδιαγγειακών, αλλά περισσότερο λόγω αναπνευστικών προβλημάτων, εκτός αν συμπεριλάβουμε τον διαβήτη και την υπέρταση (παράγοντες συνήθεις στον γενικό πληθυσμό). Η Ευρωπαϊκή Εταιρεία Υπέρτασης εξέδωσε ανακοίνωση που αναφέρει ότι δεν υπάρχουν δεδομένα που να συσχετίζουν ότι οι υπερτασικοί κινδυνεύουν περισσότερο από τον γενικό πληθυσμό ούτε ότι η χρήση αντιυπερτασικών aMEA/ARBs χειροτερεύει την έκβαση.
